Klementinum

kościół św. Salvatora (fot. R.J)

Klementinum – dawne Kolegium Jezuitów i twierdza kontrreformacji jest drugim co do wielkości (po Zamku Praskim) stołecznym obiektem. Kamień węgielny pod budowę położono 8 grudnia 1653 r. w święto Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Budowa kompleksu, w obrębie którego znajdują się: dawny klasztor dominikanów, trzy kościoły i około trzydziestu domów mieszkalnych trwała do 1726 r. Do Klementinum prowadzą trzy wejścia (Marianské námĕstí 5, Křižovnická 190, Karlova 1).

Jezuici przybyli do kraju w 1556 r., z inicjatywy Ferdynanda I Habsburga, który chciał przywrócić w kraju katolicyzm i osłabić potęgę Uniwersytetu Karola. Wkrótce założona jezuicka szkoła stała się modna wśród szlachty i arystokratów, będąc jednocześnie konkurencją dla „podejrzanego ideologicznie” Uniwersytetu.

Towarzystwo Jezusowe zostało zlikwidowane w 1773 r., zaś kompleks przekazano właśnie Uniwersytetowi Karola.

wnętrze kościoła św. Klemensa

 

Kościół św. Klemensa (Katedrála svatého Klementa) (z wejściem od ul Karlovej) jest główną świątynią kościoła greko-katolickiego w Czechach. Z ostał zbudowany w latach 1711-1715 w miejscu gotyckiego kościółka z pierwszej połowy XIII w., będącego w XV w. częścią klasztoru dominikanów, i zniszczonego przez husytów. Ciekawe barokowe wnętrze jest wynikiem współpracy Františka Maxmiliána Kaňki z rzeźbiarzem, który właśnie przybył do Pragi (1711), Matyášem Bernardem Braunem. Freski przedstawiające sceny z życia św. Klemensa są dziełem Jana Hiebela. W ołtarzu - obraz Petra Brandla.
 

Kaplica Włoska Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Vlašská kaple Nanebevzetí Panny Marie) (z wejściem od ul. Karlovej) jest najstarszą częścią Klementinum. Została zbudowana w ostatnim dziesięcioleciu XVI w. w stylu manieryzmu dla potrzeb włoskich rzemieślników zamieszkujących w owym czasie miasto. Budynek na planie koła zaprojektował O. Mascarino, a zbudował Domenico Bossi. Wnętrze zostało ozdobione malowidłami o tematyce maryjnej. Autorem pięknej kutej kraty oddzielającej kaplicę od kościoła św. Klemensa jest F. M. Kaňka.

wnętrze kościoła św. Salvatora

Kościół św. Salvatora (Kostel Nejsvětějšího Salvátora) (z wejściem od Placu Křížovnickégo) zaczęto budować w tym samym okresie co kaplicę, budowa jednak trwała ponad sto lat. Wśród architektów znaleźli się mający chyba monopol na tworzenie świątyń barokowych w Pradze: Carlo Lurago, Francesco Caratti, Domenico Galli oraz František Maxmilián Kaňka (ostatni etap budowy). Fasada udekorowana została wczesnobarokowymi rzeźbami z pracowni Jana Jiříego Bendla. Od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku świątynia pełni funkcję kościoła akademickiego.

Na lewo od bramy kościoła św. Salvatora znajduje się wejście na pierwszy dziedziniec, na dziedzińcu zaś - charakterystyczny barokowy słoneczny zegar oraz pomnik Studenta autorstwa Josefa Maxa, postawiony ku pamięci praskich studentów, którzy stanęli w obronie Starego Miasta przed Szwedami w 1648 r..



Sala Barokowa 

W przeciwległym końcu dziedzińca mieści się największa w Republice Czeskiej Biblioteka Narodowa (Národní knihovna) z pięknie zdobioną Salą Barokową (Barokní knihovní sál) (dawna biblioteka kolegialna na drugim piętrze), Salą Mozarta i letnim refektarzem (sala wykładowa). Wejście do biblioteki znajduje się od strony drugiego dziedzińca.
Sala Barokowa została ukończona w 1722 r. i do dziś zachowała oryginalny wygląd - dzieło Kiliána Ignáce Dienzenhofera. Ma 41 metrów długości i 12 metrów szerokości. Na drewnianych półkach okalających salę znajduje się 27500 woluminów, wśród nich większość stanowią dzieła literatury teologicznej i pisma naukowe. Freski zdobiące pomieszczenie są dziełem Jana Hiebla.

wieża obserwatorium

 

Na drugim dziedzińcu wznosi się wieża obserwatorium (Astronomická věž). Mierzy 68 metrów i została zbudowana z inicjatywy rektora uniwersytetu Františka Retze 1722 r. (F. Kaňka). Obiekt początkowo służył jako punkt widokowy. W połowie XVIII wieku  został wyposażony w przyrządy astronomiczne, wtedy też (1751 r.) - dzięki staraniom astronoma, fizyka, matematyka, jezuity, a po rozwiązaniu zakonu także profesora praskiego uniwersytetu,  Josefa Steplinga (1716-1778) - powstało obserwatorium.
Posąg Atlanta na szczycie jest prawdopodobnie dziełem Matyáša Brauna.

Cały teren został kilka lat temu odnowiony.

Obserwacje meteorologiczne i astronomiczne trwają nieprzerwanie od początku istnienia obiektu (obserwatorium), zaś systematycznie rejestrowane są od 1775 r.  Do 1928 r. było to jedyne obserwatorium w Czechach.

Wieża została otwarta dla zwiedzających w 2012 r. Z tarasu widokowego można podziwiać miasto, wewnątrz - przyjrzeć się z bliska przyrządom pomiarowym i zapoznać z historią obiektu.

Na trzecim dziedzińcu znajduje się pomnik Józefa Steplinga, którego autorem jest Ignác František Platzer. Pomnik pamięci uczonego stanął na terenie Klementinum z inicjatywy królowej Marii Teresy.

Kaplica Zwierciadlana

 

Warto zajrzeć do Kaplicy Zwierciadlanej (Zvrcadlová kaple; síň) poświęconej Zwiastowaniu Najświętszej Marii Panny (Zvěstování Panny Marie), zawdzięczającej nazwę stiukowym dekoracjom z lustrami. Kaplica jest przypuszczalnie dziełem Františka Maximiliána Kaňki lub K. I. Dientzenhofera. Autorem obrazów jest Václav Vavřinec Reiner,  fresków - Jan Hiebl. W kaplicy odbywają się koncerty oraz śluby z możliwościa transmisji internetowej na żywo.

(...)Trzydzieści dwa domy, trzy kościoły, dwa ogrody i klasztor dominikanów zrównali z ziemią jezuici, by wznieść (1663-1679) kolegium Klementinum, olbrzymi blok wciśnięty między rudery Starego Miasta, nieprzystępną skałę, wysunięty bastion, wyzywający i butny, zwierciadło ich przewagi i surowej indoktrynacji. Monotonii fasady, której pionowe występy między oknami kolejnych pięter przeplatają się z potężnymi, kanciastymi filarami, odpowiada, jak w Kubinowskim koszmarze, splot nie kończących się korytarzy wnętrza.(...)

(Ripellino: Praga magiczna, s. 16)