Masarykovo nábřeží i Wyspa Słowiańska (Žofin)

Masarykovo nábřeží z Wyspą Słowiańską (fot. R. J.)

Masarykovo nábřeží rozciąga się po prawej stronie Wełtawy między Mostem Legii i Jiráskovo náměstí (granicę wyznacza Jiráskův most). Obecną nazwę nosi od 1990 r.
Do XIX wieku nabrzeże było nieuregulowane, stały tu młyny. W 1903 r. już uregulowaną część nazwano Františkovo nábřeží, od 1912 r. do 1946 r.  funkcjonowała nazwa Riegrovo nábřeží (z wyjątkiem okresu 1940-1942 i 1942-1945 - wówczas Reinhard Heydrich Ufer). W latach 1946 - 1990 r. wał  nosił miano Gottwaldovo nábřeží.
W latach 1886 - 1952 teren wokół Teatru Narodowego stanowił odrębną część - był placem (Tylovo náměstí).

Masarykovo nábřeží jeszcze jako Riegrovo nábřeží (pocztówka z mojej kolekcji)

Niemal naprzeciwko Teatru Narodowego leży na Wełtawie niewielka wyspa - Wyspa Słowiańska (Slovanský ostrov) - Žofin, oficjalnie nazwana tak w 1832 r. na cześć matki cesarza Franciszka Józefa I – arcyksiężnej Zofii. Wyspa jest stosunkowo młoda - powstała w XVII w. na skutek nawarstwiania się mułu. Pod koniec XVIII wieku umocniono ją i zadrzewiono.
Główna budowla na wyspie to neorenesansowy Pałac Zofin (Palác Žofin), słynny z bogato zdobionych wnętrz i roli, jaką odgrywał w życiu kulturalnym i społecznym kraju na przełomie XVIII i XIX w.
Odbywały się tu liczne zjazdy, koncerty (m .in. Antonína Dvořáka, Bedřicha Smetany, Franza Liszta, Hectora Berlioza, Piotra Czajkowskiego), bale, festyny.

Przez lata wyspę zwano Barvířský ostrov lub Barvířka - od farbiarzy skór rzemieślniczych z Nowego Miasta, którzy przez pewien czas uprawiali swe rzemiosło na wyspie.
W 1817 r. stał tu pierwszy drewniany gościniec i prymitywne łaźnie. W latach 30-tych XIX w. wyspę kupił młynarz Václav Antonín Novotný i zbudował na niej trzy budynki murowane: dom, karczmę i łaźnię. Budynek główny, późniejszy pałac, stanął w 1837 r. (obecny kształt nadano mu w latach 80-tych XIX w.).

Drugą nazwę wyspa - Wyspa Słowiańska - otrzymała po r. 1848, kiedy to otwarto na niej Zjazd Słowiański, w ramach którego przyjechali do Pragi przedstawiciele wszystkich słowiańskich narodów, by rozprawiać o metodach walki z germanizacją i madziaryzacją (zjazdowi przewodniczył propagator austroslawizmu, František Palacký).

Wyspa kilkakrotnie ucierpiała podczas powodzi, ostatnio - w sierpniu 2002 r.

Smetanovo i Masarykovo nábřeží z Mostem Legii i Wyspą Słowiańską (z widocznym Pałacem Zofin) (fot. R. J.)

Na południowym krańcu wyspy stoi Galeria Mánes, w której prezentowane są prace czeskich artystów. Autorem funkcjonalistycznego budynku (ok. 1930 r.) z restauracją i tarasem jest Otakar Novotný.

wieża ciśnień z budynkiem Galerii Mánes

Towarzystwo Mánes (od nazwiska malarza Josefa Mánesa) powstało w 1887 r. i skupiało artystów z Praskiej Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosła Artystycznego – szermierzy nowej sztuki, wyzwolonej od dominacji Austrii. Dzięki Towarzystwu narodziły się praska secesja, kubizm, inspirowany dziełami Picassa, Braque`a, zadomowił się ekspresjonizm i surrealizm.

Tuż obok wznosi się wieża ciśnień (Šítkovská vodárenská věž lub Hořejší novoměstská). Ma 47 m., charakterystyczny cebulasty dach i zwana jest Štkovską, od stojącego w tej okolicy XV-wiecznego młyna należącego do Jana Šitki.
Pierwszą (drewnianą) wieżę ciśnień zbudowano pod koniec XV w., obecna, z ciemnego kamienia, pochodzi z 1591 r. Wieża aż do 1847 r. służyła jako wodociąg rozprowadzający wełtawską wodę do domów na Starym i Nowym Mieście.
W latach 1977-1989 służyła tajnej policji jako punkt obserwacyjny - z widokiem na mieszkanie Václava Havla (wówczas jeszcze dysydenta).