Petrzyn

na zboczu wzgórza Petrzyn

(...)Mam szczęście. Mieszkanie na cichej uliczce Ujazdowskiej, że trudno marzyć o lepszym. Ukryję się w nim jak dziecko w swym tajemniczym kąciku i nikt się o mnie nie dowie, nikt!(...)Trzy okna wychodzą na pochyłe podwórko, jedno z pokoiku od tyły na Petrzyn. (...)Kiedy podszedłem do okna, usłyszałem na Petrzynie śpiew skowronka. Rozkosz! Spytałem, czy są tam też słowiki? Podobno są.(...). Ach co za rozkosz! – Tiun, tiun, tiun, tiun, spetiu, skwa – słowik!(...) Co za gardziołko czarowne! Boska Filomelo sławiona tysiącem ust poetów! (...) Tio, tio, tio, tika! Kutio, kutio, kutio, kutio! Okrutni ludzie, którzy pozbawiają takie ptaszę swobody! Tylko na wolności może tak śpiewać! Błogosławię prawo...Cy, cy, cy, cy, cy...Kworror tiu, pipikwi... Jak miód! Błogosławię prawo, ochraniające tych skrzydlatych śpiewaków. Ckwo, ckwo, ckwo, ckwo. Trochę zbyt przenikliwie – inaczej ty moje cudo! Cak, cak, cak, cak, cak. Kysz! To przecie tnie po mózgu, jak rozżarzony do białości drut! Cak, cak, cak, cak, cak...cak cak...cak cak cak! Zwariować można – i tak już jestem cały roztrzęsiony! Aha, zamknę drzwi od drugiego pokoju, wtedy może nie będzie tak słychać!... Cak cak cak... Na próżno! Ten przeklęty szczekacz musi być gdzieś w pobliżu podwórka... Cak cak...Strzelba, strzelba! Dajcie mi strzelbę! (...) Że też nie wytępią tego paskudztwa! Cak cak cak cak...(...)

(Neruda: Opowiadania ze Starej Pragi, s. 248-249)



wagon Lanovki

Przy Újezd znajduje się dolna stacja kolejki linowej (Lanovka), która zawiezie nas na wzgórze Petřín (327 m. n.p.m.), będące największym terenem zielonym w centrum miasta.

Lanovka jest częścią transportu publicznego (bilety te same co na metro i tramwaj). Linia ma długość 510,4 m. Pierwsze plany budowy urządzenia zostały wcielone w życie już w 1891 roku z okazji Wystawy Jubileuszowej (Jubilejní zemská výstava) w Pradze, prezentującej osiągnięcia gospodarcze, społeczne i kulturalne kraju (wówczas imperium austro-węgierskiego), którą zorganizowano z okazji setnej rocznicy pierwszej wystawy przemysłowej z 1791 roku. Obecna kolejka działa niemal nieprzerwanie od 1895 roku, a część konstrukcji pozostała niezmieniona od lat 30-tych ubiegłego wieku. Wagoniki jeżdżą co 10/15 minut. Lanovka jest czynna codziennie od 9.00 do późnych godzin nocnych.

Na wzgórze można również wejść trasą spacerową wiodącą przez petrzyńskie ogrody lub od strony Strahovskiego klasztoru albo od ulicy Vlašskiej.

W połowie trasy kolejki – przystanek Nebozízek i restauracja ze wspaniałym widokiem na Małą Stranę, Hradczany i Zamek, stąd też prowadzi kręta ścieżka w dół Małej Strany i na szczyt wzgórza.

Dawne nazwy Petřína to Hora, Kopec, Vrch sv. Vavřince. W kronice Kosmasa wzgórze opisane jest jako miejsce skaliste, stąd też prawdopodobnie jego nazwa (od łacińskiego petra – skała). Pierwsze pisane wzmianki o Petřínie, mówią o nim jako miejscu egzekucji, gdzie na szubienicy nieopodal kościoła św. Wawrzyńca wieszano skazańców, m. in. niemal cały ród Vršovców, z którymi Przemyślidzi ostatecznie rozprawili się rywalizując o władzę. Szubienica stała tu jeszcze w XIV wieku – do czasów Karola IV, który przeniósł popraviště (egzekucje) na Vítkov.

Wzgórze słynie z pięknych ogrodów, parków oraz wspaniałych widoków – z petrzyńslich stoków rozpościera się niezwykle atrakcyjna panorama miasta. Na południowym zboczu wzgórza od XII do XVIII wieku znajdowały się winnice. Na zboczu od strony klasztoru na Strahovie były kamieniołomy – źródło materiału budowlanego dla większości praskich budowli okresu romańskiego i gotyckiego. Ogrody petřínskie to: wspomniana wcześniej, należąca do ambasady Niemiec Lobkovická zahrada, Nebozízek, Růžový sad, park U petřínské rozhledny i Seminářská zahrada. Zahrada Nebozízek (od nazwy winnicy z XV wieku) ma powierzchnię 8 hektarów i rozciąga się między ulicą Újezd, Murem Głodowym i linią lanovki. W ogrodzie pomniki: kompozytora Vítězslava Nováka (1870-1949), poety Karela Hynka Máchy (1810-1836 ) autorstwa Josefa Václava Myslbeka oraz etnografa Vojty Náprstka (1826-1894). Seminářská zahrada – z małym jeziorkiem, pomnikiem skrzypka Ferdinanda Lauba z 1913 roku, fontanną U Žabiček z 1948 roku (modelami byli wnukowie T.G. Masaryka, Leonard i Herbert) i pomnikiem Jana Nerudy z 1970 roku – położona na wschodnich zboczach wzgórza, słynie z dużego sadu (2700 drzewek owocowych).

Jeśli wjechaliśmy na szczyt kolejką, zaraz po opuszczeniu pawilonu trafimy do usytuowanego na równinie w południowej części wzgórza Ogrodu Różanego (Růźový sad), którego powierzchnia wynosi 5,6 ha. W ogrodzie jest Obserwatorium (Asrtonomická Předndška) i Planetarium (Štefánikova Hvězdárna) (www.observatory.cz). Przed budynkami – pomnik Milana Rastislava Štefánika (1880-1919) (Bohumil Kafka), Słowaka z pochodzenia, czechosłowackiego polityka, generała armii francuskiej i astronoma, który zginął w katastrofie lotniczej. Zegar słoneczny z 1976 przed Obserwatorium to dzieło rzeźbiarza Pavla Vilímka według projektu Oldřicha Hlada. 

Labirynt ogrodowy jest kopią labiryntu z katedry Notre Dame. Nieopodal park Květnice z 3000 bylin.

Przed nami XIV-wieczny Mur głodowy (Hladová zed), który cesarz Karol IV kazał wznieść w celach obronnych, dając tym samym zatrudnienie najuboższym, ofiarom głodu z 1360 roku. Pierwotnie mur ciągnął się od Pohořelca do samej Wełtawy. Obecnie ma ponad kilometr – od klasztoru na Strahovie do ulicy Újezd. 

Idziemy ku wieży kościoła i wieży widokowej, które znajdują się za murem w ogrodzie u petřínské rozhledny o powierzchni 2,5 ha. 

Kościół św. Wawrzyńca (kostel sv. Vavřince), przebudowany w latach 1739-1770 przez Ignáca Aloisa Palliardiego według projektu Kiliána Ignáce Dientzenhofera, to obecnie cerkiew (katedra) Kościoła Starokatolickiego. W jego bryłę została wtopiona świątynia romańska (w postaci apsydy), istniejąca prawdopodobnie od 1135 roku. Fasadę zdobi posąg św. Wojciecha – dzieło Dvořáčka. W prawym ołtarzu obraz z 1683 roku Męczeństwo św. Wawrzyńca pędzla burgundzkiego malarza Jeana Clauda Monnota.

Po lewej znajduje się kaplica Kalwaryjska (kaple Kalvárie) z 1735 roku, a na pobliskich ścieżkach stacje Drogi Krzyżowej i kaplica Bożego Grobu (kaple Božího hrobu) z 1738 roku. 

Najbardziej charakterystycznym obiektem Petřínu jest wieża widokowa Petřínska Rozhledna. Powstała z tej samej okazji, co lanovka. W 1889 roku członkowie Klubu Czeskich Turystów (Klubu českých turistů) byli w Paryżu na Wystawie Światowej. Dopiero co wzniesiona wieża Eiffla zachwyciła ich do tego stopnia, że postanowili na obraz i podobieństwo widzianej uczynić mniejszą kopię rzeczonej w Pradze. Założyli odpowiednie po temu Stowarzyszenie Vytváření Družstvo pro výstavbu Petřínské rozhledny i wieża powstała dwa lata później. Ma 65,5 m. wysokości i jest pięć razy mniejszą siostrą wieży Eiffla. Od 1953 roku służyła jako wieża telewizyjna, do czasu przejęcia tej funkcji przez wieżę na Žižkovie. Warto pokonać 299 stopni, by móc podziwiać rozległe widoki, nie tylko na Pragę, ale także ponoć (przy dobrej widoczności) na czeskie góry. U podstawy – budynek, gdzie obok kasy, znajduje się mały bar, niżej – sala wystawowa, prezentująca historię wieży.

Przez kilka lat w pawilonie wystawowym wieży można było oglądać ekspozycję pokazującą dorobek życia Jára Cimrmana (1850-1914), nieistniejącego nigdy geniusza-wynalazcy, naukowca, kompozytora, który doczekał się biografii, kilku tablic pamiątkowych, filmu i niezwykłej popularności.

Miniaturowy zamek z 1891 roku obok wieży, kopia nieistniejącej już gotyckiej bramy Špička na Wyszehradzie, kryje labirynt lustrzany (Zrcadlové bludiště), pełen wklęsłych i wypukłych zwierciadeł (ogółem 38), oraz dioramę naturalnej wielkości, przedstawiającą bitwę praskich studentów ze Szwedami na Moście Karola w 1648 roku, której autorami są Vojtěch Bartoněk, Karel i Adolf Liebscherowie.

Informacje praktyczne:

www.muzeumprahy.cz

www.petrinska-rozhledna.cz

Godziny otwarcia wieży:

X-III codziennie 10.00-20.00

IV-IX codziennie 10.00-22.00

XI-XII codziennie 10.00-18.00

Bilety:

Dorośli/Ulgowy/Rodzinny 120 Kč/65 Kč/300 Kč

Godziny otwarcia labiryntu:

X-III codziennie 10.00-20.00

IV-IX codziennie 10.00-22.00

XI-XII codziennie 10.00-18.00

Bilety:

Dorośli/Ulgowy/Rodzinny 75 Kč/55 Kč i 25 Kč /210 Kč

(...)

Tej nocy mi się śniło,

że prą na Pragę z wszystkich stron,

pchając się od śródmieścia.

Chcą pożreć Mur Głodowy

i jadalne kasztany przy drodze,

wgryźć się w soczyste trawniki

i w grzędy kwiatów.

Szkoda tych dróg życzliwych,

gdzie chodzą zakochane pary

i marzycielsko sobie szepczą.

Na świeżej zieleni

osiadły obłoki szarego pyłu

i leciwe magnolie w pełnym rozkwicie

cicho pojękują.

Ja sam, jak tylko zaczęto wysadzać

i pośpiesznie demontować

starą wieżę astronomiczną na Petrzynie,

zamknąłem mocno powieki.

Była przyjaciółką moich miłości.

(Seifert: Praga we śnie. Przeł. J. Waczków, s. 252-253)

Po spacerze po petrzyńskich stokach można zejść (zjechać kolejką) do Małej Strany, pójść w stronę klasztoru na Strahovie lub przejść przez Różany ogród do ogrodu Kinskich (Kinského zahrada), o powierzchni 17 ha, rozciągającego się na południowych stokach wzgórza w dzielnicy Smíchov, w miejscu dawnej winnicy. Od 1798 roku teren należał do pani Růženy Kinskiej, w latach 1828-1831 z inicjatywy księcia Rudolfa Kinskiego zbudowano tu park angielski ze stawami, szklarniami i pałacykiem. W 1901 roku ogród przeszedł na własność miasta. Przede wszystkim wart obejrzenia jest mały drewniany XVII-wieczny ukraiński kościółek św. Michała (kostelík sv. Michala, karpatský chrám sv. archanděla Michaela), który stoi przy południowym krańcu Muru Głodowego. Na petrzyńskim stoku pojawił się w 1929 roku – pocięty na drobne kawałki został przewieziony do Pragi z Ukrainy. Każda ze ścieżek doprowadzi nas do letniego pałacyku Kinskich (Letohrádek Kinských) wzniesionego w latach 1827-1831 według projektu wiedeńskiego architekta Heinricha Kocha. Od 1901 roku jest siedzibą muzeum etnograficznego, oddziału Muzeum Narodowego w Pradze. W ogrodzie dwa duże stawy, wodospad, plac zabaw dla dzieci.

Informacje praktyczne:

www.mn.cz

Godziny otwarcia:

wtorek-niedziela 10.00-18.00

Bilety:

Dorośli/Ulgowy/Rodzinny 70 Kč/40 Kč/110 Kč

Po wyjściu z ogrodu na Náměstí Kinských można uciąć sobie spacer po Smíchovie. W pobliżu linia tramwajowa (6, 9, 12, 20). 

Pomnik Ofiar Komunizmu

U podnóża Petrzynu (od ul. Újezd) znajduje się Pomnik Ofiar Komunizmu (Pomník obětem komunismu) z 2002 roku. Autorem jest Olbram Zoubek. Na tablicy wyryto napis Ofiary komunizmu 1948-1989: 205 486 skazano – 248 wykonano – 4500 zmarło w więzieniach – 327 zmarło na granicy – 170 938 osób wyemigrowało .



wieża widokowa

kościółek św. Michała

 

wnętrze kościółka św. Michała

widok z wieży

widok z wieży