W dzielnicy Vinohrady, na terenie największego praskiego cmentarza Olšanské hřbitovy, znajduje się Nový židovský hřbitov (Izraelská 712/1) (dojazd metrem A, stacja Želivského) założony w 1889 roku, rozciągający się między Jana Želivského a Izraelską. Naprzeciw wejścia Sala obrzędowa (Obřadní síň).
Na cmentarzu spoczął Franz Kafka (1883-1924), pisarz niemieckojęzyczny pochodzenia żydowskiego, wpisany w poczet twórców austriackich. Wśród jego dzieł są m. in. nowele i miniatury, listy do ukochanych, opowiadania Wyrok (1916), Przemiana (1916), Kolonia karna (1919), Głodomór (1924) i wydane pośmiertnie powieści Proces (1925), Zamek (1926), Ameryka (1927), Dzienniki z lat 1910-1923. Ostatnią wolą pisarza było zniszczenie wszystkich rękopisów. Miał to uczynić Max Brod, najbliższy przyjaciel Kafki. Ten jednak zatroszczył się, by te wybitne dzieła ujrzały światło dzienne.
Informacje praktyczne:
Nový židovský hřbitov
Izraelská 712/1
Czynne:
niedziela-czwartek IV-X 9.00-17.00
niedziela-czwartek XI-III 9.00-16.00
piatek 9.00-14.00 (z wyjątkiem świat żydowskich)
(...)Czas powieści Kafki to czas ludzkości, która traciła ciągłość, ludzkości, która niczego nie wie i nie pamięta, i mieszka w bezimiennych miastach, gdzie nawet ulice pozbawione są nazw albo nazywają się już inaczej, niż nazywały się wczoraj, bo nazwa jest kontynuacją przeszłości, a ludzie, którzy nie mają przeszłości, nie mają nazwisk.(...)
(Kundera: Księga śmiechu i zapomnienia, s.161-162)
Mimo iż Kafka nie precyzował przestrzeni literackiej swych dzieł, to uznaje się, że całą jego twórczość zdominowała Praga, że opisane na kartach powieści uliczki, ciasne mieszkanka, bramy, wnętrza można zweryfikować geograficznie. Jego Dzienniki są bogatą panoramą żydowskiego świata kulturalnego Pragi lat 1910-1923.
W Pradze funkcjonuje swoisty mit Kafki. Jest przy Rynku Staromiejskim niewielki placyk nazwany jego imieniem, muzeum, księgarnia, w muzeum żydowskim znajdują się jego dzieła, nieustannie przypomina się, że mieszkał lub bywał w wielu miejscach – na mapce wydanej przez Muzeum Franza Kafki zaznaczono ponad 20 budynków związanych z jego osobą. Wielu pisarzy umieszcza go w swoich powieściach.
(...)17 grudnia 1958 roku wysiadłem na przystanku tramwajowym Żidowské Hřbitovy. W kwaterze 21 tego cmentarz jeden grób wyróżnia się od innych. Nie jest to ślepy domek dla umarłych. Jest szeroka cementowa rama i nagrobek wbity w ziemię jak kamienna maczuga. Kamień jest szary, porowaty, a jego powierzchnię zaczyna pokrywać przezroczysty jeszcze zielonkawy mech. Litery na kamieniu są proste, ostre, czarne. W przeciwieństwie do srebrnych i złotych napisów na innych grobach, mówią tylko tyle, ile trzeba. Jest to grób Franza Kafki i jego rodziców.
Mur oddzielający cmentarz od ulicy nie oddziela dźwięków. Słychać warkot motorów, żelazny brzęk wozów tramwajowych, śmiech i cienkie głosiki dzieci. Aleja, którą idę, wysadzana jest klonami i bukami. Po czarnym pniu drzewa zwija się rudym zygzakiem wiewiórka.(...)Na wewnętrznej stronie muru utwierdzone są tabliczki, które mówią o innej śmierci. O śmierci masowej i gwałtownej. O śmierci czasów pogardy. Na tablicach wyryte są szeregami nazwiska całych rodzin, pod nazwiskami umieszczona jest krótka informacja: Zahynuli w Osvečimi.
„Juden und Deutsche haben vieles gemeinsam. Sie sind strebsam, tüchtig, fleissig und gründlich verhasst bei den anderen. Juden und Deutsche sind Ausgestossene.”
(Żydzi i Niemcy mają wiele wspólnego. Są gorliwi, sprytni, pilni i radykalnie nienawidzą innych. Żydzi i Niemcy są wygnańcami.)
Te słowa wypowiedział Franz Kafka koło roku 1920, w czasie rozmowy ze swoim młodym przyjacielem Janouchem.(...)
(Tadeusz Różewicz: Brama (w:) Tegoż: Rozmowa z księciem. PIW. Warszawa 1960, s.73-75)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz