pomnik wodza husyckiego Jana Žižki na wzgórzu Vítkov

Žižkov, położony na prawym brzegu Wełtawy, na wschód od historycznego centrum miasta, pojawia się coraz częściej na mapie turystycznej Pragi. Nazwa dzielnicy pochodzi od nazwiska wodza husyckiego, Jana Žižki z Trocnowa, który siedząc na koniu spogląda na Pragę ze wzgórza. Žižkov powstał pod koniec XIX wieku, jako dzielnica robotników, biedaków, artystów, szaleńców, indywiduów spod ciemnej gwiazdy. Najpierw był miastem, w 1922 roku został włączony do Pragi. Ta nieco brudna i z całą pewnością nie reprezentacyjna dzielnica Pragi, jak pisze piewca Žižkova Mariusz Szczygieł, jest (...) dla przejedzonych Złotą Pragą – Praga zwyczajna: Žižkov. Dzielnica, która nie ulega przymusowi podobania się. Dzielnica second hand. Praga Pragi.(...) Ponieważ dzielnica leży na wzgórzu, uliczki są dość strome, wąskie i kręte. Jedną z głównych ulic dzielnicy jest Seifertova, nazwana na cześć noblisty, Jaroslava Seiferta, który urodził się w domu przy dzisiejszej Bořivojovej. Z Žižkovem związane są też losy Jaroslava Haška, bywalca tutejszych piwiarni, którego dość oryginalny pomnik znajduje się przy Prokopovo náměstí.

Mój absolutny numer jeden w tej okolicy to pomnik wodza husyckiego Jana Žižki na wzgórzu Vítkov. Jest ponoć największym na świecie konnym pomnikiem odlanym w brązie (a na pewno jednym z największych) i stanowi część większego obiektu, o czym będzie mowa poniżej. Wykonanie pomnika powierzono w 1931 roku profesorowi praskiej Akademii Sztuk Pięknych, Bohumilowi Kafce. Realizacja projektu zajęła 10 lat. Nad rzeźbą pracował zespół specjalistów, składający się między innymi z historyków i hipologów, dbający o to, by poszczególne detale konia, jeźdźca i uzbrojenia były perfekcyjne. Kafka wykonał gipsowy model posągu Žižki pod koniec 1941 roku. Niedługo potem zmarł. Odlanie rzeźby nastąpiło dziesięć lat później. Pomnik odsłonięto 14 lipca 1950 roku, w rocznicę bitwy na Vitkovie. Rzeźba ma 9 metrów wysokości, prawie 10 metrów długości, a waży 16,5 tony. Bezpośrednio pod pomnikiem znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza z 1922 roku. Szczątki dwóch żołnierzy poległych w 1917 roku pod Zborowem i w 1944 roku w bitwie o przełęcz Dukielską zostały złożone w jednej trumnie. Wokół sarkofagu sześć filarów, na których wspiera się pomnik Žižki.

Pierwsze wzmianki o wzgórzu Vitkov pochodzą z XIV wieku, gdy Karol Wielki na wzgórzach wokół Pragi założył winnice. W 1420 roku we Wrocławiu zostaje zorganizowana antyhusycka krucjata cesarza Zygmunta, skierowana przeciwko Królestwu Czeskiemu. Decydująca bitwa rozgrywa się 14 lipca 1420 roku na wzgórzu. Siły husyckie pod wodzą Jana Žižki pokonują w niej wojska krzyżowców. Husyci pod wodzą Jana Žižki z Trocnova pokonują w niej wojska krzyżowców. W 1877 roku część wsi Královské Vinohrady zostaje przemianowana na Žižkov, ku czci Jana Žižki, który był uważany symbol walki o dobro interesów czeskich. W 1881 roku Žižkov uzyskuje status miasta. W drugiej połowie XIX wieku dzielnica Žižkov i wzgórze Vitkov, symbol dawnej potęgi Czech, stają się ważnym dla narodu miejscem pamięci. Rodzi się pomysł budowy pomnika na cześć Žižki. Inicjatorem przedsięwzięcia jest Karel Hartig, pierwszy burmistrz Žižkova. W 1912 roku ogłoszono przetarg, za chwilę prace przerywa wybuch pierwszej wojny światowej. W 1925 roku, zadecydowano, że pomnik zostanie podzielony i powstaną dwa niezależne budynki. Pierwszy budynek, ulokowany na wzgórzu Vitkov miał być nekropolią, z przeznaczeniem na pochówek dla uczestników pierwszego ruchu oporu. W drugim, u podnóża góry, gdzie obecnie mieści się Wojskowy Instytut Historii (Vojenský historický ústav) i Muzeum Armii (Armádní muzeum Žižkov) (czynne: wtorek-niedziela 10.00-18.00, wstęp wolny, www.vhu.cz), miała znajdować się siedziba administracji i pomieszczenia muzealne. 

Wewnątrz potężnego granitowego budynku za jeźdźcem, w latach 1953-1990 mieściło się mauzoleum Klementa Gottwalda. Ciało zabalsamowanego Wodza Narodu przez dziewięć lat było wystawiane w przeszklonym sarkofagu na widok publiczny. W mauzoleum znajdowało się nowoczesne zaplecze techniczne – podziemne laboratorium do którego transportowano zwłoki po całodziennej ekspozycji, sala dla personelu medycznego, pokój kontroli, magazyn i maszynownia. Do dziś zachowało się wyposażenie pokoju kontroli oraz ogólny plan laboratorium. Mumifikacji ciała Klementa Gottwalda dokonał sztab radzieckich ekspertów. Temperatura w laboratorium wynosiła 16° C, wilgotność powietrza 80%. Ponieważ mimo licznych zabiegów balsamująco-konserwująco-upiększających wódz psuł się, w 1962 roku ciało skremowano i od tej pory eksponowano urnę – w niszy laboratorium czerwony sarkofag, w którym po kremacji w 1962 roku, umieszczona została urna. W 1990 roku prochy Gotwalda i innych towarzyszy przeniesiono na cmentarze miejskie. Szczegółowe informacje oraz zdjęcia związane z historią pomnika znajdują się w panelach informacyjnych. Z tarasu widokowego na dachu budynku rozciąga się wspaniały widok na miasto. Od 2007 roku obiekt jest częścią Muzeum Narodowego.

Muzeum Armii